De Nederlandse delegatie bestond uit Luuk Schroen (Ministerie VWS), Frank Speel (VNG), Sara Blom (beleidsadviseur gemeente Diemen), Rabia Tekin (raadslid gemeente Doesburg), Bart Lonterman (R-newt), Bram Geurds (NJR), Lindsay Vogelzang (coördinator Democracy Reloading) en Linda Janmaat (Erasmus+ Jeugd).  

1. Werken aan een sterke democratie begint lokaal. Thuis, op school, in de gemeente en bij het jongerenwerk

Rabia Tekin (raadslid gemeente Doesburg en junior coach bij Democracy Reloading): ’’Als junior coach en jong raadslid heb ik gezien hoe krachtig het is om jongeren te betrekken bij democratische processen. Hierdoor krijgen wij niet alleen een stem in het heden, maar bereiden we ons ook voor op onze stem gebruiken in de toekomst. Lokale overheden, scholen en jongerenwerkers kunnen de platforms en ondersteuning bieden die hard nodig zijn om onze ideeën en zorgen te uiten. Maar ook thuis, waar wij worden gevormd door de waarden en normen van onze ouders en verzorgers, is het belangrijk om een cultuur van respect voor diversiteit, een open discussie en het belang van stemrecht aan te wakkeren. Zo moeten we samen aan een sterke democratie werken. De toekomstige koers van onze democratie wordt bepaald door de actieve participatie en betrokkenheid van ons als jongeren vandaag."

2. DE EU kan veel voor lokaal betekenen

Bram Geurds (NJR): “In een tijd waarin jongerenparticipatie niet altijd top of mind is op lokaal niveau, is Europese betrokkenheid extra belangrijk. De EU heeft de kracht om jongeren te verbinden en lidstaten te stimuleren. Roep als EU de nationale overheden op om gemeenten actief te stimuleren om jongerenparticipatie in lokaal beleid op te nemen. Jongerenbeleid begint lokaal en vormt een onmisbare bouwsteen voor een sterke democratie. Ik zie  een rol voor de EU om alle kennis die er in Europa is over succesvolle jongerenparticipatie te bundelen op een platform. Een plek waar gemeenten, jongerenwerkers, jongerenraden en professionals toegang hebben tot succesvolle methoden en antwoorden kunnen vinden op hun specifieke vragen. De Europese Unie moet het voortouw durven nemen in deze missie. Als elk land zijn eigen platform heeft en er één Europees platform is, vergelijkbaar met wat we al hebben met Democracy Reloading, zie ik lokale jongerenparticipatie een belangrijke stap vooruit zetten.”

3. Op plekken waar de stem van jongeren echt gehoord wordt, zijn vooral ook goede luisteraars 

Bart Lonterman (R-newt) "Tijdens de EU-conferentie zijn we erin geslaagd om de onderwerpen Jongerenwerk en Democratie op de kaart te zetten. Iets wat alle goede praktijkvoorbeelden gemeen hadden, was een empathisch gehoor voor de stem van jongeren; een overeenkomst die aanwezig was bij alle deelnemers aan de conferentie, van de voorzitter van de EU tot aan de jongerenwerkers. Dit maakt echt het verschil. Het begrijpen van de (be-)leefwereld van jongeren en het aangaan van de dialoog is cruciaal. Dit vereist de veiligheid om je uit te durven spreken en soms de durf om dingen anders te willen doen (ook als beleidsmedewerker of jongerenwerker). Wat dat betreft liggen de werelden van beleidsmakers en jongeren niet eens zo ver uit elkaar.” 

Het begrijpen van de (be-)leefwereld van jongeren en het aangaan van de dialoog is cruciaal Bart Lonterman (R-newt)

4. Een participatief proces zonder goede follow-up werkt contraproductief 

Linda Janmaat (Erasmus+ Jeugd); ‘De conferentie zat vol mooie voorbeelden van betekenisvolle jongerenparticipatie organiseren en sterk jongerenwerk. Maar ook minder succesvolle voorbeelden zijn me bijgebleven. Slecht georganiseerde participatieprocessen zijn onwenselijk en potentieel zelfs schadelijk: het kan het vertrouwen van kinderen en jongeren in de democratie alleen maar verder doen afnemen. Het zorgen voor een veilige sfeer, goede begeleiding en goede follow up zijn heel belangrijk. Als er bijvoorbeeld een mooie ontmoeting plaatsvindt tussen jongeren en een burgemeester, maar er vindt achteraf helemaal geen terugkoppeling plaats, nemen de jonge deelnemers in de toekomst minder snel aan een dergelijke bijeenkomst deel en hebben er misschien zelfs nog minder vertrouwen in dat hun stem er toe doet. Andersom werken goed georganiseerde processen natuurlijk weer de positieve kant uit!’

5. Wees de waakvlam: wakker aan en blijf altijd branden

Frank Speel (VNG): 'Jongerenwerk betekent dat je er voortdurend bent voor jongeren: zichtbaar en actief. Maar soms ook enkel door er te zijn. Er moet een vertrouwensbasis en connectie zijn, zodat er geen drempels zijn voor jongeren als ze je nodig hebben. Op de conferentie werd het mooi omschreven als een waakvlam: soms moet deze harder branden, maar hij moet er sowieso altijd zijn. En voor de beleidsmakers geldt dat eigenlijk ook: de democratie werkt traag, maar zelfs als de besluitvorming lang duurt, moeten we altijd aan blijven en goed blijven communiceren met jongeren over de voortgang en resultaten.'

6. Betrek niet alleen de usual suspects voor het vergroten van erkenning

Luuk Schroen (ministerie van VWS): 'Tijdens de conferentie werd uitgelicht hoe we bij dit soort bijeenkomsten ook andere sectoren aan tafel kunnen krijgen. De mensen die er nu waren, hoef je niet te overtuigen van het belang van jongerenparticipatie en jongerenwerk. Juist andere sectoren en (beleids)domeinen misschien wél. Dat moeten we ons in Nederland meer afvragen als wij sessies, workshops, conferenties en symposia organiseren: Hoe maak je het netwerk groter en betrek je nieuwe én relevante stakeholders?’

Hoe krijgen we bij dit soort bijeenkomsten ook andere sectoren aan tafel? Luuk Schroen (Ministerie van VWS)

7. Van Experimenteren kun je leren (zowel jongeren als gemeenten) 

Sara Blom (Gemeente Diemen): ‘Tijdens de conferentie werd de noodzaak van betekenisvolle jongerenparticipatie en duurzaam jongerenwerk heel duidelijk, vooral gezien de maatschappelijke, politieke en mondiale ontwikkelingen die op dit moment spelen. Het was mooi om te zien dat er in zoveel landen hard wordt gewerkt aan deze thema's. Een van de voorbeelden die me is bijgebleven, is die van een participatief jongerenbudget. Daarbij maak je een budget beschikbaar voor jongeren: zij komen met ideeën, werken deze uit en stemmen op welk idee uiteindelijk uitgevoerd wordt. Het mooie hieraan is dat jongeren macht hebben over het geld en dat ze van begin tot eind participeren in het hele proces. Ze ontwikkelen op die manier verschillende vaardigheden, zoals ideeën uitwerken, samenwerken en presenteren. Gemeenten spelen een cruciale rol in het ondersteunen van jongerenwerk en het laten participeren van jongeren. Ik denk dat veel Nederlandse gemeenten direct aan de slag kunnen met dit Jongerenbudget. Het is een waardevolle aanvulling op bestaande vormen van jongerenparticipatie, zoals jongerenraden, om zo tot een breed scala aan participatievormen te komen en jongeren op verschillende manieren te leren participeren.’

8. Jongerenwerk en -participatie, twee instrumenten voor een inclusievere samenleving  

Lindsay Vogelzang (coördinator Democracy Reloading): 'Een inclusieve democratische samenleving is werken aan manieren om mensen met elkaar in verbinding te brengen. Een quote die me bijblijft van de conferentie is deze: “Voor inclusie heb je de ander nodig.”   En samenwerken en verbinden met de ander, dat kunnen jongeren op vroege leeftijd leren door jongerenwerk en jongerenparticipatie. Twee instrumenten die gemeenten kunnen inzetten om te investeren in een inclusievere samenleving. Het biedt jongeren de kans om essentiële vaardigheden te ontwikkelen, zoals samenwerking, communicatie en leiderschap, die hen in staat stellen actieve burgers te worden. Bovendien biedt het jongerenwerk ruimte voor het uitdagen van vooroordelen en het bevorderen van interculturele dialoog, waardoor een meer tolerante en begripvolle samenleving ontstaat. Mijn bericht aan mensen met de macht om besluiten te nemen: pak de verantwoordelijkheid voor het creëren van een inclusieve samenleving en zet jongerenwerk en -participatie in om dit te versterken.'  

De EU Conferentie lokaal jongerenwerk en democratie is georganiseerd in het kader van het Belgisch voorzitterschap van de EU, in samenwerking met de Europese Strategisch partnerschapsprojecten Europe Goes Local en Democracy Reloading. 

• Wil je meer lezen over de uitkomsten van de Conferentie? Kijk op Connecting young minds to empower Europe - EU Needs Youth (euyouth2024.be)
• Meer weten over de Europese Partnerschapsprojecten Europe Goes Local en Democracy Reloading? Kijk op Landing page - Europe Goes Local en BUILD A YOUTH-FRIENDLY MUNICIPALITY - BIJ (democracy-reloading.eu)
• Voor de Nederlandse inzet op Democracy Reloading kun je kijken op www.nji.nl/jeugdparticipatie/democracy-reloading of contact opnemen met coördinator Lindsay Vogelzang via l.vogelzang@nji.nl