‘Kwestie van zaaien en de blik verruimen’
Interview Alfons Timmerhuis van Stichting Consent
Tijdens de geslaagde lancering van het nieuwe programma van Erasmus+ hadden we vele interessante gasten in de studio. Met hun bijdragen lieten ze het brede spectrum van Erasmus+ zien. In een korte serie verdiepende interviews blikken we met enkele gasten terug op het evenement en gaan dieper in op hun ervaringen en verhalen.
Met veel plezier denkt Alfons terug aan het evenement. ‘Alles was goed verzorgd en ik werd heel gastvrij behandeld in een professionele omgeving. Echt een compliment aan de organisatie, want ik heb ook webinars meegemaakt die niet zo professioneel waren. Hier was alles perfect geregeld. Mijn scope is primair onderwijs en ik had er geen idee van dat er zoveel gebeurt met jeugdorganisaties. In vogelvlucht is er veel verteld en de kern van internationalisering is goed aan orde gekomen. Ik vond het heel afwisselend en Marcel Bamberg zorgde als side kick voor een goede betrokkenheid.’
Alfons werkte in en voor primair en speciaal onderwijs als leraar, IB’er, directeur, trainer, docent, consultant en de laatste zeven jaar als bestuurder. ‘In de tijd dat passend onderwijs in voorbereiding was, was ik consultant met opdrachten waarbij ik met besturen en samenwerkingsverband een visie op passend onderwijs moest ontwikkelen. Ik merkte dat velen geen beeld hadden van inclusief onderwijs en heb daarom diverse studiereizen georganiseerd naar landen waar het onderwijs inclusiever georganiseerd is, waaronder Oostenrijk, Engeland en Schotland. In een van de deelgemeenten van Londen hebben ze al dertig jaar beleid op inclusief onderwijs. Van de negen scholen voor speciaal onderwijs zijn er nog maar twee over. Ze hebben daar goed over nagedacht en een heel trainings- en ondersteuningsprogramma ontwikkeld. Een mooi voorbeeld voor Nederland.’
Klein inclusief vuurtje
Inmiddels is Alfons zo’n 25 keer in Londen geweest en heeft daar veel kennis en vriendschappen opgebouwd. ‘Op het moment dat ik bij Stichting Consent binnenkwam, brandde er daar een klein inclusief vuurtje dat nog niet echt vorm en inhoud had. Ik kwam op het idee om de leerkrachten die de master Special Educational Needs volgden mee te nemen naar Londen. In groepen zijn ze een week lang mee geweest, eerst vanuit docentenmobiliteit en daarna vanuit Erasmus+.’
De eerste jaren was het volgens Alfons vooral een kwestie van zaaien en de blik verruimen. Daarna kwam er steeds meer behoefte om er meer vervolg aan te geven. ‘In 2019 waren tachtig tot negentig leerkrachten in Londen geweest en steeds meer scholen begonnen zich te roeren: zij wilden ook inclusiever worden. Zo is het inclusieve vuurtje steeds meer gaan branden en dat was precies mijn bedoeling. Ik ben dit gaan doen voor het na-effect. Als je iets eenmaal hebt opgebouwd, kun je steeds meer impact geven.’
Van Londen naar Milaan
En toen kwam de Brexit… Alfons had zijn laatste aanvraag klaar in 2020, net voor corona. ‘Ik ben vanaf dat moment verder gaan kijken dan Engeland en via een collega internationalisering van Hogeschool Saxion kwam ik op het spoor van Milaan. In Italië is speciaal onderwijs afgeschaft. Een streep door de wet: het is er gewoon niet meer. In eerste instantie ontbrak de expertise bij regulier onderwijs, maar die weeffouten zijn er inmiddels uitgehaald.’
Alfons nam contact op met Milaan, eerst telefonisch en later via Teams. ‘Ik weet nu wat zij te bieden hebben en ze zijn super enthousiast. Ze willen ons graag ontvangen om te laten zien dat ervaringsgericht onderwijs geschikter is om inclusief te werken en hoe zij omgaan met diversiteit. In september komt de contactpersoon uit Milaan naar Enschede. Dan wil ik een keer naar Milaan en daarna kunnen we groepen gaan meenemen. Dit had al klaar moeten zijn voor eind 2021, maar vanwege corona hebben we uitstel gevraagd en gekregen.’
Veel vakjes in Nederland
De voorbeelden die Alfons in het buitenland ziet, zijn niet een-op-een geschikt voor Nederland. Toch zitten er zeker voordelen aan de internationale bezoeken. ‘Het thema inclusie is niet zo ingebakken in de Nederlandse samenleving. Wel lhbti, maar bij kinderen en passend onderwijs is Nederland een van de meest segregerende landen van de wereld. We kennen veel vakjes in Nederland. Het is mij opgevallen dat ze in een andere cultuur op een andere manier kijken naar kinderen. ‘Dit kind hoort hier niet’, zul je in Engeland nooit horen. Daar zeggen ze: ‘All belong to us’. Dat is een andere zienswijze.’
Opening minds, daar draait het volgens Alfons om bij internationale ervaringen. ‘Door met mensen te praten die ergens vanzelfsprekend naar kijken, leer je zelf anders kijken. Je kunt dat niet een-op-een overnemen maar wel inspiratie opdoen in de zienswijze. Het kan toch! Ongelofelijk, dat had ik niet gedacht!’ Mooie bijeffecten zijn volgens Alfons een andere taal spreken en het gevoel van Europees burgerschap. ‘Dat is een houdingskwestie. Wat ook meespeelt, is dat zo’n reis belonend is naar leerkrachten en dat er iets ontstaat in de groep. Goed, daarvoor hoef je niet naar Italië of Engeland maar in een ander land gebeurt wel meer dan tijdens een etentje in Enschede.’
Wederzijds partnerschap
De focus van Alfons ligt op de leerkrachten, maar hij weet ook dat hij een beroep doet op de gastvrijheid van de mensen die ze ontvangen. ‘Je moet je inspannen om het netwerk te onderhouden. Je kunt niet even een mailtje sturen vlak voordat je gaat. Het partnerschap is bovendien wederzijds. Andere landen kunnen ook van ons leren. Zo hebben ze in Engeland geen onderwijsmethodes, maar alleen doelen. Vanuit die doelen maken ze lessen en je moet dan goed nadenken over kinderen die een doel niet kunnen halen. Wat ga je daarmee doen? Zij zien bij ons alle methoden met nette boekjes en zijn daar ook wel jaloers op. Begrijp me goed: er is geen goed of fout, maar het zet je aan het denken. De reizen hebben veel indruk gemaakt op de deelnemers.’
