‘Voor een duurzame samenleving is onderwijs over duurzaamheid nodig’
Europareis van internationaal Aardrijkskundedocent Wieneke Maris
Wieneke Maris (41) gaat komend schooljaar op reis door Europa en bezoekt daarbij onderwijsprojecten over duurzaamheid, waaronder enkele projecten van Erasmus+. Wij volgen haar tijdens haar Europareis en hopen samen onderwijsinstellingen te inspireren op dit onderwerp. Maar eerst: wie is Wieneke en waarom wil ze dit doen?
Wieneke Maris werkt als docent Aardrijkskunde op de Internationale school in Den Haag. “Ik vind het mooi om op een school te werken met leerlingen vanuit de hele wereld. Iedereen leert hier van elkaar.” Op de school is ze ook coördinator van het Global Issues Network (GIN), waar leerlingen in een buitenschools programma zelf projecten opzetten op het gebied van duurzaamheid. Coaches en mentoren van de school begeleiden de leerlingen hierbij.
Wieneke ziet deze projecten als een belangrijke aanvulling op haar werk als docent. “Bij aardrijkskunde heb je veel duurzaamheidsonderwerpen. Daar wil je niet alleen over vertellen, want dan gaat alleen om cognitief leren. Bovendien kan het voor leerlingen demotiverend zijn om er niks mee te doen. Een school wil je enthousiaste, leergierige en actieve leerlingen die uiteindelijk opgroeien tot bewuste wereldburgers van de toekomst.”
Lokaal bijdragen
Leerlingen bedenken zelf wat ze belangrijk vinden en waar ze mee aan de slag willen. Dat gaat van dierenrechten en ontbossing tot vluchtelingenproblematiek. “Allemaal sustainable development goals”, zegt Wieneke. “Leerlingen kijken waar zij kunnen bijdragen, het liefst lokaal. Ze kunnen bijvoorbeeld de recycling in en om de school verbeteren, bomen planten, zich aansluiten bij een jongerenorganisatie, posters ophangen of een seminar organiseren over een bepaald onderwerp.”
Volgens Wieneke is het voor leerlingen fijn dat ze iets kunnen doen. Dat wil ze zelf ook. Daarom heeft ze zich aangesloten bij Teachers for Climate. Hiermee wil ze duurzaamheid systematisch verankeren in het onderwijs. “Voor een duurzame samenleving is onderwijs over duurzaamheid nodig. Leerlingen willen weten wat ze kunnen doen om een duurzame samenleving te bereiken en ik wil ze voorbereiden op de veranderingen die komen. We moeten ons aanpassen, maar het liefst willen we de veranderingen stoppen.”
Schooljaar in de tent
Haar partner Niels Brouwers (43) is biologiedocent. Samen vertrekken ze eind juli op een reis door Europa, op zoek naar mooie voorbeelden van duurzaamheid in onderwijs. “We wilden altijd al reizen en hebben ook zes jaar in Australië gewoond en gewerkt. Nu kwam het idee om een schooljaar lang met een tent te gaan reizen, maar dan niet alleen voor vakantie en lang leve de lol. Daarvoor vinden wij de klimaatcrisis te urgent.”
Waar ze precies allemaal naartoe gaan, weten ze nog niet. Volgens Wieneke ontstaat dat in eerste instantie organisch in hun eigen netwerk. “Via-via hebben we al enkele adressen”, vertelt ze. “Zo starten we in Zweden bij een nature home van vrienden van vrienden. We willen daar praktisch gaan helpen met vrijwilligerswerk.”
De volgende stop is Noorwegen, waar Wieneke en Niels gaan kijken op een universiteit waar de UNESCO chair voor lesgeven over duurzaamheid is gevestigd. “Daar gaan we anderhalve maand helpen en lesgeven. Vervolgens gaan we naar Litouwen en Slovenië. Via mijn schoonvader hebben we daar een plek gevonden waar ze lesgeven over natuurbehoud. Daarna gaan we naar Hongarije, om een kijkje te nemen op de REAL School. Dat is een school waar onderwijs voor duurzaamheid de basis vormt.”
Duurzaamheidsprojecten
Wieneke wil ook via Erasmus+ in contact komen met scholen en duurzaamheidsprojecten in diverse landen. “Vooraf proberen we contacten te leggen en afspraken te maken, maar veel is nog open. Zo houden we de ruimte om iets op te pakken van wat we onderweg tegenkomen.” Het einddoel is een Europees netwerk van docenten, schoolleiders en scholen om van elkaar te leren en elkaar te ondersteunen. “Veel gave voorbeelden zien, kennis opdoen, inspiratie krijgen, een netwerk opbouwen: dat hoop ik te bereiken met onze reis”, vertelt Wieneke. “Persoonlijk kijk ik enorm uit naar alle inspiratie en energie van de mensen die met dezelfde dingen bezig zijn en plannen maken.”
Veel in de natuur zijn met het kamperen, ziet Wieneke ook helemaal zitten. “Een nomadisch bestaan en veel buiten zijn, lijkt me heerlijk. Natuurlijk ga ik onze vrienden en familieleden wel missen, maar we ontmoeten ongetwijfeld ook heel veel nieuwe mensen waaruit nieuwe vriendschappen ontstaan. Ik denk dat het afscheid iedere keer weer moeilijk gaat zijn.”
Nog meer impact maken
Haar grote droom is dat duurzaamheid een vanzelfsprekend onderdeel wordt van onderwijs, overal ter wereld. Wieneke: “Ik wil dat er geen discrepantie meer is tussen onderwijs en praktijk, maar dat we aansluiten bij de werkelijkheid. Dat we als docenten een goede weergave kunnen geven van alle uitdagingen en leerlingen helpen iets te kunnen doen. Ik wil voor mezelf ook duidelijker krijgen hoe ik dat nog beter kan doen, hoe ik nog meer impact kan maken voor de leerlingen op mijn school. Uiteindelijk moeten we als mensen meer in harmonie leven met de natuur. Dat we dit nu niet doen, is volgens mij de grondslag van de klimaatproblemen die we nu hebben.”
