"Het is moeilijk om aan een duurzame toekomst te werken als we ons die niet kunnen voorstellen"
Onderwijs voor Duurzaamheid: De kracht van Verbeelding
Wieneke Maris reist dit schooljaar door Europa en bezoekt diverse (onderwijs)projecten over duurzaamheid, waaronder enkele projecten van Erasmus+. Wij volgen haar op haar Europareis. Lees haar nieuwste blog:
Kunnen we ons een duurzame toekomst voorstellen? Hoe ziet die toekomst er dan uit? En hoe komen we daar? Dit zijn belangrijke vragen als het gaat over klimaatonderwijs, want het is moeilijk om aan een duurzame toekomst te werken als we ons die niet kunnen voorstellen. Voor veel (jonge) mensen kan denken over de toekomst echter dystopische beelden oproepen van de wereld, geteisterd door klimaatverandering. Niet verwonderlijk misschien als we het nieuws volgen, of het laatste IPCC-rapport lezen. Verbeeldingskracht is echter een vaardigheid die we kunnen leren. Hoe zou het zijn als leraren zowel de wetenschappelijke feiten over de klimaatcrisis hebben als de vaardigheden leren om een toekomst te verbeelden en te creëren waarin we WEL willen leven? In deze blog deelt Wieneke haar gedachten en praktische tips.
Als onderdeel van haar sabbatical-reis, op zoek naar duurzaamheidsonderwijs in Europa, had Wieneke het geluk om les te geven aan de internationale groep leraren en leraren in spe, die Education for Diversity and Sustainable Living (EDSL) studeren aan de Inland Norway University of Applied Sciences in Hamar, Noorwegen. Meer dan 50% van deze studenten is daar in Noorwegen als onderdeel van het programma Erasmus+.
Binnen de EDSL course onderzochten ze onder andere de competenties die nodig zijn om een duurzame samenleving en toekomst te creëren. Lozano et al. (2017) identificeert een reeks van deze competenties, waaronder "Anticipatory thinking: visualisatie, analyse en evaluatie van mogelijke toekomsten, inclusief scenario's met tijdschalen van meerdere generaties." Het artikel schetst een kader voor pedagogieën die het meest geschikt zijn om deze vaardigheden aan te leren. Handig, vindt Wieneke, want in haar lerarenopleiding kwam dit niet aan bod. Ze vond het best spannend om dit met een groep (stagiaire) docenten te bestuderen; het deed hen beseffen welke impact ze kunnen maken als ze de vaardigheid “toekomst denken” onderwijzen.
75% Van de jongeren ervaart eco-anxiety (Hickman et al. 2021): Ze lijden onder zorgen over de toekomst. Als leraar wil Wieneke de ruimte in haar klas creëren waar leerlingen deze gevoelens kunnen delen. Tegelijkertijd wil ze haar studenten vaardigheden aanleren om een hoopvol toekomstscenario te visualiseren. Gelukkig heeft ze praktische les ideeën meegekregen van Wouter Buursma, coördinator van het project Transformation through Imagination (TTI) bij Stichting Technotrend. Stichting Technotrend is een Erasmus+ partner die verschillende internationale projecten op het gebied van docententraining over klimaat en duurzaamheidseducatie heeft ontwikkeld. Twee praktische methoden uit de TTI docentenhandleiding kwamen nu goed van pas;
The Polak game: een participatieve benadering die de discussie over de volgende vragen faciliteert; ben je optimistisch of pessimistisch over de toekomst, en ten tweede, heb je het gevoel dat je invloed hebt op de uitkomst van de toekomst?
Een brief uit de toekomst: een reflectieve activiteit die studenten helpt zich een mogelijke toekomst voor te stellen en persoonlijke acties die daar kunnen leiden.
“Wat me aanspreekt aan deze strategieën is dat ze ons doen beseffen hoe we over de toekomst denken en ons helpen een toekomst voor te stellen waarin we zouden willen leven. Bovendien geeft het leerlingen handvaten om te identificeren wat we kunnen doen om daar te komen. Heel belangrijk is het sociaal-emotionele aspect van deze activiteiten; het schept ruimte om te praten over hoe de gevolgen van klimaatverandering ons beïnvloeden, iets wat vaak ontbreekt in het onderwijs over klimaatverandering.” Aldus Wieneke.
Meer weten over de inspirerende reis van Wieneke? Lees haar vorige blogs:
